สรรพคุณของคนทา
ต้นเป็นยาฟอกโลหิต (ต้น)
ช่วยขับโลหิต (ราก)
เปลือกต้นหรือรากมีรสเฝื่อนขม
ใช้ต้มกินเป็นยาแก้ไข้ รักษาอาการไข้เพื่อเส้น ไข้เหนือ ไข้จับสั่น ไข้ตักศิลา
ไข้พิษ ไข้กาฬ ดับพิษหัวไข้ กระทุ้งพิษไข้ แก้ไข้ทุกชนิด (เปลือกต้น, ราก),,,,, ส่วนเปลือกรากมีสรรพคุณแก้ไข้
และต้นมีสรรพคุณแก้ไข้ได้ทุกชนิด (ต้น, เปลือกราก)
ช่วยป้องกันอหิวาตกโรค (เปลือกราก)
ทั้งต้นมีรสเฝื่อนขม ช่วยแก้กระหายน้ำ (ทั้งต้น)
ช่วยแก้อาการร้อนในกระหายน้ำ (ต้น, ราก),
ใช้แก้ตาเจ็บ (ราก)
เปลือกต้นนำมาทุบแล้วอมจะช่วยลดอาการปวดฟันได้
(เปลือกต้น)
ช่วยขับลม (ราก)
ทั้งต้นใช้เป็นยาแก้ท้องเสีย (ทั้งต้น)
เปลือกต้นหรือรากใช้ต้มเป็นยากินรักษาอาการท้องร่วง
(เปลือกต้น, ราก),,,, ส่วนต้นและเปลือกรากก็ช่วยแก้ท้องร่วงได้เช่นกัน
(ต้น, เปลือกราก)
ช่วยแก้บิด (ต้น, เปลือกต้น,
ราก, เปลือกราก),
เปลือกต้นหรือรากต้มกินเป็นยาแก้โรคทางเดินลำไส้
(เปลือกต้น, ราก),,,, ส่วนเปลือกรากก็ช่วยรักษาลำไส้เช่นกัน
(เปลือกราก),
ช่วยแก้น้ำเหลืองเสีย (ราก)
ช่วยสมานบาดแผล (ราก)
ดอกใช้แก้พิษจากแมลงกัดต่อย
แก้พิษจากการถูกแตนต่อย (ดอก),
ช่วยแก้อาการบวม บวมพอง (ราก)
ใบช่วยแก้อาการปวด (ใบ,, ราก)
รากช่วยแก้อาการปวดเมื่อย (ราก)
รากคนทาจัดอยู่ในตำรับ “ยาห้าราก” หรือตำรับยา “เบญจโลกวิเชียร” ซึ่งเป็นตำรับยาที่ใช้รากไม้สมุนไพร
5 ชนิด เป็นสูตรผสมหลัก ได้แก่ รากคนทา รากย่านาง
รากมะเดื่ออุทุมพร รากไม้เท้ายายม่อม และรากชิงชี่
โดยเป็นตำรับยาแผนโบราณในบัญชียาหลักแห่งชาติ
ที่มีสรรพคุณลดไข้แก้อาการปวดได้เช่นเดียวกับยาพาราเซตามอล และเป็นตำรับยาที่ไม่มีอันตรายต่อตับหลังการใช้ในระยะยาว
ข้อมูลทางเภสัชวิทยาของคนทา
สารสำคัญที่พบได้แก่ Heteropeucenin,
5 –methoxy: 7-methylether; Heteropeucenin-7-methyl ether; obacunone; perforatic
acid; perforatin A; perforatin B; ?-sitosteral
มีการทดลองในสัตว์พบว่าสารสกัดจากรากและกิ่งของต้นคนทามีฤทธิ์ในการต้านฮิสตามีนซึ่งทำให้เกิดอาการแพ้,
สารสกัดของใบและกิ่งคนทามีฤทธิ์ในการต้านเชื้อมาลาเรียในหลอดทดลอง,,
คนทามีฤทธิ์ยับยั้งเอนไซม์ reverse
transriptase
ประโยชน์ของคนทา
กิ่งก้านมีรสเฝื่อนขม สามารถนำมาใช้แปรงฟัน
หรือสีฟันเพื่อรักษาฟันได้ ด้วยการนำกิ่งขนาดนิ้วก้อยที่ยาวประมาณ 1 คืบ นำมาลอกเปลือกออกปลายด้านหนึ่งแล้วทุบให้เป็นเส้นฝอย ๆ
และอาจช่วยทำให้เส้นดีขึ้นด้วยการใช้มีดผ่าออกเป็นแนวยาว ๆ
แล้วนำปลายฝอยนี้ไปถูกับไม้ระแนงที่เตรียมไว้อีกทีหนึ่ง เพื่อทำให้ปลายฝอยฟูเป็นขนแปรงที่นุ่มขึ้น
ส่วนปลายของอีกด้านหนึ่งก็เหลาให้แหลม
ใช้ทำเป็นไม้จิ้มฟันหรือใช้เขี่ยเศษอาหารได้อีกต่อหนึ่ง ซึ่งตามประเพณีดั้งเดิมของชาวอีสานจะใช้หนามคนทาทำแปรงสีฟัน
เพื่อไปถวายให้พระสงฆ์ในช่วงที่มีการถวายพุ่มเทียนพรรษา
และพระสงฆ์สายธรรมยุตในวัดป่าของทางภาคอีสาน
ยังนิยมใช้แปรงสีฟันจากกิ่งของต้นคนทากันอยู่ (กิ่งก้าน),
เปลือกต้นใช้ยาแก้ตาเจ็บสำหรับสัตว์พาหนะ
(เปลือกต้น)
ผลอ่อนนำไปหมดไฟหรือนำไปต้มแล้วทุบพอแตก
นำมาใช้ทาเท้าก่อนทำนาจะช่วยป้องกันน้ำกัดเท้าในฤดูทำนาได้ (คนเมือง)
ผลคนทาสดยังสามารถนำมาสกัดน้ำสีที่ใช้สำหรับย้อมผ้า
โดยผลคนทา 15 กิโลกรัมจะสามารถย้อมสีเส้นไหมได้ 1
กิโลกรัม โดยสีที่ให้คือสีเทาม่วง
เนื้อไม้มีความเหนียว ไม่หักง่าย
และมีความยืดหยุ่น จึงนำไปใช้ทำเป็นคานหาบน้ำได้
เนื้อไม้ใช้สำหรับทำเป็นฟืนในพิธีกวนข้าวทิพย์
(คนเมือง)
นิยมปลูกต้นคนทาไว้ในสวนหรือตามวัดบางแห่ง
เพื่อใช้ประโยชน์ในการทำยา
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น